Kraj Kwitnącej Wiśni – ciekawostki o Japonii

Japonia to kraj, w którym tradycja harmonijnie splata się z nowoczesnością, tworząc fascynujący świat pełen niezwykłych ciekawostek. Czy wiecie, że w Japonii istnieją hotele obsługiwane wyłącznie przez roboty, a automaty sprzedające dosłownie wszystko – od napojów po parasole – można spotkać na każdym kroku? Albo że Japończycy obchodzą specjalne święto poświęcone kwitnieniu wiśni, które trwa zaledwie kilka dni w roku? W tym artykule odkryjecie jeszcze więcej zaskakujących faktów o Kraju Kwitnącej Wiśni.

Ryokan to tradycyjny japoński pensjonat, który oferuje gościom autentyczne doświadczenie japońskiej gościnności. Wykonany z naturalnych materiałów, takich jak papier, drewno, kamień. Obsługa w ryokan ubrana jest w tradycyjne kimona. Pokoje w ryokanie są urządzone w tradycyjnym stylu – mają maty tatami, drzwi przesuwne (shōji) i niski stolik do herbaty. Zamiast łóżka, śpi się na futonie rozkładanym na podłodze. Goście, którzy przybywają do tego miejsca wypoczynkowego, otrzymują do przebrania bawełniane kimona, w których mogą się przemieszczać po obiekcie oraz poza nim. Tutaj serwowana jest typowa kuchnia japońska bazująca na świeżych produktach. Ryokany najczęściej spotyka się w regionach turystycznych, takich jak Kioto, Hakone, Nara, Nikko czy okolice góry Fuji.

W Japonii można przenocować również w oryginalnym miejscu, jakim są świątynie buddyjskie. Takie miejsce rządzi się pewnymi prawami, na przykład wczesną pobudką i uczestnictwem w zbiorowych medytacjach. Serwowane jest tu wegetariańskie jedzenie. Takie świątynie dla podróżujących są miejscem, które długo zostanie w pamięci.

Hotele kapsułkowe to typowy japoński koncept. Wymyślił go w 1970 roku człowiek, który prowadził publiczne łaźnie w Osace. Hotele kapsułkowe zawierają pojedyncze pomieszczenia o wymiarach 190 x 100 x 90 cm. Są one tak małe, że można w nich tych leżeć lub kucać. Na ściankach kapsuły są umocowane udogodnienia, takie jak radio, telewizor i miejsca do przechowywania rzeczy. W środku nie ma budzika, aby odgłosy pobudki nie budziły innych gości, budzenie odbywa się przez zapalenie światła. Na terenie takiego hotelu znajdują się strefy wydzielone dla kobiet i mężczyzn. Każda strefa ma łazienki.

Pomysł na stworzenie hoteli kapsułkowych nie wziął się znikąd, a z realnych potrzeb Japończyków. W Tokio w godzinach od 1 w nocy do 5 nad ranem komunikacja miejska nie działa. A dojazdy taksówkami na obrzeża miasta są bardzo drogie. Dlatego ci, którzy pracują na nocne zmiany lub po prostu osoby korzystające z uroków życia nocnego w stolicy, mogą przespać się w takim hotelu. Nie jest o droga inwestycja, koszt takiego noclegu to ok. 25 dolarów za nocleg. Również bardzo praktyczną funkcję pełnią w ciągu dnia. Osoby, które potrzebują się zdrzemnąć lub odświeżyć w ciągu dnia, mają taką możliwość w hotelach kapsułkowych. Również takie rozwiązanie wprowadzono na dwóch lotniskach w Tokio. To świetne rozwiązanie dla pasażerów, którzy muszą długo czekać na swój lot.

Mieszkania w Japonii poza wyspą (Hokkaido) nie mają centralnego ogrzewania. Podczas zimnych dni Japończycy dogrzewają się piecykami, ogrzewaniem podłogowym, klimatyzatorami – które w ciągu zimy grzeją, a latem chłodzą. Domy w Japonii przede wszystkim buduje się z drewna. Są dwa powodu tego. Jeden to taki, że w 70% kraju pokryte jest lasami i jest to najtańszy budulec, a drugi to taki, że podczas trzęsień ziemi drewniane domy lepiej znoszą wstrząsy, ponieważ konstrukcja z drewna jest elastyczna i "pracuje" razem z ruchem ziemi, zamiast pękać jak beton czy cegła. Dzięki temu ryzyko całkowitego zawalenia się budynku jest znacznie mniejsze. Minusem jest jednak łatwopalność, dlatego w Japonii dużą wagę przywiązuje się do zabezpieczeń przeciwpożarowych i stosowania nowoczesnych technik impregnacji drewna. W Japonii nie ma kultury zapraszania się do domów. Mimo że Japończycy są bardzo gościnni, spotykają się poza domem. Wynika to z faktu, że mieszkania są niewielkie i dość zagracone, gdyż z powodu bezpieczeństwa nie stosują zabudowanych systemów przechowywania.

System kształcenia w Japonii oparty jest w dużym stopniu na szkołach i uczelniach prywatnych. Nie ma bezpłatnych uniwersytetów. Edukacja w Japonii jest bardzo wymagająca i od najmłodszych lat wiąże się z dużą presją i inwestycjami finansowymi ze strony rodziców. Nierzadko zaciągają kredyty na cele edukacyjne. Zwłaszcza jeżeli jest kilkoro zdolnych dzieci w domu. Większość dzieci uczęszcza do prywatnych szkół lub bierze udział w wieczorowych zajęciach dodatkowych zwanych dziuku, które przygotowują do egzaminów i podnoszą szanse na dostanie się na prestiżowe uczelnie. System kładzie nacisk na testowanie wiedzy, dlatego egzaminy ustne są rzadko stosowane.

Równocześnie japońskie szkoły oferują bogaty program pozalekcyjny – sportowy, muzyczny, artystyczny – często realizowany również w weekendy i wakacje. Rodzice, a zwłaszcza matki, czuwają nad edukacją dzieci, inwestując w ich rozwój zarówno finansowo, jak i czasowo. Sukces edukacyjny wiąże się w Japonii nie tylko z możliwością lepszej pracy, ale także z prestiżem społecznym i społeczną reputacją rodziny. Polecamy obejrzeć film dokumentalny "Jak zostać Japończykiem" w reżyserii Ema Ryan Yamazaki, który świetnie obrazuje rok życia uczniów i nauczycieli w tokijskiej szkole podstawowej.

W Japonii większość dzieci uczy się gry na instrumentach od najmłodszych lat, co tłumaczy popularność karaoke i łatwość, z jaką Japończycy śpiewają i grają bez skrępowania. Wiele dziewczynek uczęszcza też na prywatne lekcje gry na pianinie lub skrzypcach, co jest cenione społecznie. Profesjonalne kształcenie muzyczne jest jednak bardzo kosztowne, ponieważ nie ma państwowych, bezpłatnych szkół muzycznych. Mimo to japońscy muzycy często uczestniczą w konkursach Chopinowskich, choć nigdy nie zdobyli głównej nagrody — najwyższe miejsce to II nagroda Mitsuko Uchidy w 1970 roku. Specyfika muzyki Chopina, w tym subtelne wypełnienie przestrzeni między dźwiękami, sprawia, że jest ona szczególnie trudna do interpretacji dla Japończyków. Warto zobaczyć Konkurs Chopinowski, w którym to właśnie Japończycy stanowią duże grono utalentowanych uczestników.

Japończycy mają swoje specyficzne sposoby spędzania wolnego czasu. Choć tradycyjne tańce pojawiają się głównie podczas festiwali, ogólnie naród ten nie jest roztańczony, a dyskoteki i imprezy taneczne nie są popularne. Zamiast tego w Japonii powstało wspomniane wcześniej karaoke – forma rozrywki, która łączy zabawę, śpiew i integrację, podobnie jak w naszej kulturze zabawy taneczne.

Początek karaoke datuje się na 1975 rok, gdy w Japonii pojawiły się płyty z samą muzyką do śpiewania. Szybko powstały bary i specjalne sale, w których ludzie śpiewają w grupach, w małym gronie, a nawet w pokojach dla rodziców z dziećmi. Karaoke obejmuje repertuar japoński, światowy i anglojęzyczny.

Rozrywka ta jest dostępna dla każdego – dzieci, młodzieży, dorosłych i seniorów. Śpiewać można solo lub w grupie, a specjalne systemy punktują poprawność wykonania. Najważniejsze jest jednak wspólne cieszenie się muzyką i zabawą – bez względu na talent wokalny.

Gejsze to przede wszystkim wykształcone artystki, a nie "kobiety do zabawiania klientów", jak funkcjonuje stereotyp na Zachodzie. Od ponad 300 lat gejsze cieszą się prestiżem i specjalnym statusem w Japonii. Ich edukacja rozpoczyna się po gimnazjum, najpierw osiągając stopień maiko, a po pięciu latach stają się pełnoprawnymi gejszami.

Podczas nauki opanowują tradycyjne tańce, śpiew, recytację poezji, grę na instrumencie strunowym siamisen, sztukę konwersacji i maniery towarzyskie. Ich zadaniem jest tworzenie wyjątkowej, mistycznej atmosfery, odległej od codziennych trosk, a rozmowy z klientami mają zapewniać relaks i dyskrecję.

Wykształcenie gejszy jest bardzo kosztowne – pięcioletni kurs to wydatek około 500 tys. dolarów, a dodatkowo potrzebne są bogato zdobione kimona i peruki. Gejsze dbają o dyskrecję i profesjonalizm; świat gejsz pozostaje niejako za zamkniętymi drzwiami, a klienci to zazwyczaj zamożni biznesmeni i politycy.

Dziś gejsze stają się coraz rzadsze, a młodsze pokolenia nie zawsze rozumieją tradycyjny taniec i muzykę, co sprawia, że jest to raczej staromodny sposób spędzania wieczoru.

Dla osób wychowanych w tradycji chrześcijańskiej japońska religijność może być trudna do zrozumienia. W Japonii dominują dwie religie – sintoizm i buddyzm. Chrześcijaństwo, przez wieki zakazane, przetrwało jedynie w ukryciu w nielicznych rodzinach, a dziś katolicy i protestanci stanowią nieco ponad milion ludzi w 128-milionowym kraju.

Sintoizm to starodawna religia japońska, wywodząca się z kultu natury i czci dla bóstw zwanych kami, obecnych w górach, lasach, wodospadach czy skałach. Religia ta nie ma założyciela ani spisanych świętych pism i koncentruje się na rytuałach rodzinnych oraz cesarskich. Świątynie sintoistyczne wyróżniają się charakterystycznymi bramami torii, które oznaczają wejście na świętą ziemię.

Buddyzm przywędrował do Japonii w VI wieku z Indii przez Chiny i Koreę. Stał się popularny dzięki naukom o cierpieniu, śmierci i reinkarnacji, oferując perspektywę duchowego rozwiązania problemów życia. Buddyjskie świątynie i pagody – pięciopiętrowe drewniane budowle – symbolizują pięć pierwiastków wszechświata: niebo, ogień, wodę, wiatr i ziemię.

Chiński i japoński uchodzą za jedne z najtrudniejszych języków świata. J. Japońska gramatyka jest zupełnie inna niż europejska – zdania czyta się jakby… od tyłu! Czasowniki mają tylko formy teraźniejszą i przeszłą, a czas przyszły… nie istnieje! Podobno dlatego, że w Japonii nigdy nie wiadomo, czy dożyje się jutra.

Jednak prawdziwe wyzwanie to pismo. Japończycy używają aż trzech systemów pisma jednocześnie! Dwa z nich – hiragana i katakana – są nauczane już w przedszkolu. Hiragana pozwala maluchom szybko czytać, katakana służy do zapisywania słów obcych i imion cudzoziemców. Oba alfabety mają po 48 znaków i są stosunkowo proste do opanowania.

Dzięki temu dzieci w Japonii już od najmłodszych lat potrafią czytać w swoim języku i… robią to szybciej, niż mogłoby się wydawać!

Ryż odgrywa tu kluczową rolę. Japonia używa głównie odmiany japoniki – krótkiego, kleistego ryżu, idealnego do jedzenia pałeczkami, sushi czy onigiri (trójkątów ryżowych). Tradycja nakazuje zjadać wszystko z miseczki, bez marnowania ani ziarenka. Dzieci uczone są tego od małego, podobnie jak my szanujemy chleb. Ryż to podstawa niemal każdego posiłku, ale współczesna dieta obejmuje też makarony, kluski czy pieczywo na śniadanie. Z ryżu powstaje alkohol, ocet, różnorodne ciasteczka – a w święta czy specjalne okazje gotuje się go z czerwoną fasolą adzuki, nadając mu różowy kolor.

Do gotowania ryżu Japończycy używają specjalnych elektrycznych garnków, które same odparowują wodę, utrzymując ziarna kleiste i aromatyczne. Można ustawić czas gotowania i wrócić do gotowego, ciepłego ryżu nawet po kilku godzinach.

Ryba fugu, czyli rozdymka, od wieków jest symbolem kulinarnej odwagi w Japonii. Choć jej mięso ma delikatny, wyjątkowy smak, największe emocje budzi obecność silnych toksyn we wnętrznościach ryby. Przygotowanie fugu wymaga wyjątkowej precyzji – tylko wyszkolony kucharz po zdaniu rygorystycznego egzaminu może ją serwować, a zdawalność wynosi zaledwie około 35%. Spożycie trujących części może skończyć się paraliżem i śmiercią przez uduszenie, dlatego serwowanie fugu w restauracjach jest ściśle kontrolowane przez prawo.

Mimo ryzyka, w Tokio działa ponad 3000 restauracji serwujących fugu, a wypadki śmiertelne zdarzają się niezwykle rzadko. Jedzenie tej ryby to nie tylko uczta dla podniebienia, ale także wyraz odwagi i charakteru – swoiste kulinarne wyzwanie. Tradycja jej konsumpcji w Japonii liczy ponad dwa tysiące lat.

Repliki jedzenia przy japońskich restauracjach są na wagę złota dla turystów z zagranicy. Zanim się wejdzie do restauracji, klienci mają możliwość dokładnego obejrzenia, jak będzie wyglądać ich danie. Pomaga to w wyborze i nie trzeba znać języka japońskiego. Japonia specjalizuje się w produkcji takich realistycznych kopii jedzenia.

Jeśli zainteresował Was temat jedzenia, przeczytajcie koniecznie o kuchni japońskiej!

Rozwiązaniem dla osób potrzebujących krótkiej chwili skupienia są dźwiękoszczelne, bezobsługowe kabiny do pracy, znane jako "office box" lub "station work". Takie minibiura można znaleźć w wielu miejscach, zwłaszcza na stacjach kolejowych czy w tunelach metra. Przypominają nasze dawne budki telefoniczne. Choć nie oferują luksusu, zapewniają wystarczające warunki do efektywnej pracy: wygodne krzesło, blat, dostęp do internetu, a niekiedy także monitor czy drukarka. Kabiny można wynająć na godziny i opłacić kartą – szybkie i wygodne rozwiązanie dla zapracowanych w podróży.

Jeśli chcecie się dowiedzieć, co zobaczyć podczas wakacji w Japonii, przeczytajcie nasz artykuł pt. "Najważniejsze atrakcje Japonii".