Świątynia Hatszepsut – dlaczego warto ją odwiedzić?

Świątynia Hatszepsut, jedno z najbardziej imponujących dzieł starożytnej architektury egipskiej, znajduje się w Deir el-Bahari na zachodnim brzegu Nilu (ok. 6 km), naprzeciw Luksoru. To miejsce również nosi nazwę "Świątynia Milionów Lat". Świątynia pogrzebowa królowej Hatszepsut wyrasta pośród pomarańczowych skał, w które została wkomponowana i wbudowana.

Hatszepsut była córką faraona Totmesa I – władcy XVIII dynastii oraz królowej Ahmose, a co najważniejsze była pierwszą kobietą, która oficjalnie rządziła Egiptem – była piątym faraonem XVIII dynastii i jedną z najważniejszych kobiet na egipskim tronie. Rządziła Egiptem ponad 20 lat. Jej rządy to czas pokoju, rozwoju handlu i kultury oraz imponujących osiągnięć architektonicznych, m.in. budowy świątyni w Deir el-Bahari.

Świątynia Hatszepsut została wzniesiona w XV wieku p.n.e., podczas XVIII dynastii, w okresie nazywanym Nowym Państwem. Budowa rozpoczęła się około 1480 roku p.n.e., kiedy Hatszepsut oficjalnie przejęła władzę jako faraon i trwała aż 15 lat. Projekt był ogromnym przedsięwzięciem logistycznym i architektonicznym – nie tylko ze względu na skalę i lokalizację, ale też z uwagi na precyzję wykonania i bogatą symbolikę. Królowa zleciła budowę świątyni grobowej na swoją cześć niedługo po dojściu do władzy. Władczyni Egiptu chciała, aby budowla opowiadała historię jej życia i panowania na tronie. Głównym architektem kompleksu był Senenmut, wierny doradca królowej Hatszepsut. To właśnie on nadzorowała każdy etap budowy osobiście, co widać w kunszcie architektonicznym świątyni.

Świątynia faraon Hatszepsut została udostępniona do zwiedzania dopiero w 2002 roku. Architektura tej wkomponowanej w skały budowli jest wyjątkowa i przyciąga uwagę turystów z całego świata, którzy chcą poznać bliżej starożytna historię z udziałem wielkich władców Egiptu.

Wnętrze świątyni Hatszepsut ozdabiają reliefy opisujące z detalami jej zasługi dla kraju np. rozszerzenie kontaktów handlowych Egiptu z Puntem (dzisiejsza Somalia). Na reliefach z życia Hatszepsut zobaczymy narodziny, wyprawę do Punt, sceny panowania jako faraon oraz rytuały religijne z jej udziałem. Również znajdują się morskie stworzenia oraz wizerunki samej Hatszepsut, której twarze zostały wydrapane w każdym malowidle przez jej pasierba Tetemsa III, któremu nie podobała się władza królowej. Zazdrość przemawiała przez niego na tyle mocno, że dopuścił się profanacji jej świątyń w Dolinie Królów i w wielu innych miejscach, zamazując twarz królowej Hatszepsut, często zastępując swoją podobizną. Kolory – głównie czerwień, żółcie, błękity i zielenie – mimo tysięcy lat zachowały się w wielu miejscach w zadziwiająco dobrym stanie.

W świątyni znajduje się również sanktuarium Amona, a także kaplice poświęcone innym bóstwom – Anubisowi i Hathor. Kaplica Hathor wyróżnia się zachowanymi kolumnami w kształcie głów tej bogini, natomiast w kaplicy Anubisa można zobaczyć wizerunki boga z głową szakala. Znajdują się tam też przestrzenie sakralne niedostępne dla zwykłych pielgrzymów, przeznaczone dla rytuałów kapłańskich.

Świątynia była miejscem kultu dla bogini Hathor – bogini miłości, piękna i muzyki oraz innych bóstw. Liczne inskrypcje w świątyni dostarczają wiedzy o egipskich wierzeniach. Jej wyjątkową cechą są kolumny zakończone głowami Hathor

Świątynia Hatszepsut została zaprojektowana jako kompleks trzech monumentalnych tarasów, które kaskadowo pną się ku skalnej ścianie klifu w Deir el-Bahari. Każdy taras pełnił inna funkcję. Droga do najniższego pierwszego tarasu prowadziła pomiędzy obeliskami i posągami sfinksów. Drugi taras ozdobiony był licznymi reliefami, przedstawiającymi sceny z życia królowej. Również na środkowym tarasie z lewej strony zbudowano kaplicę Hathor, a po prawej Anubisa. Na górnym tarasie znajdował się dziedziniec z wejściami do Komór Odrodzenia Hatszepsut i jej ojca.

Świątynię zaprojektowano z dbałością o każdy szczegół. Geniusz starożytnych Egipcjan podkreśla wkomponowanie naturalnego światła w dzieło architektoniczne. Gdy słońce przesuwa się po widnokręgu oświetla kolejno posągi bogów, tworząc wokół nich aurę mistycyzmu i potęgi. Jasność dociera nawet do najdalszych zakątków budowli.

Choć Hatszepsut panowała jako jeden z najpotężniejszych faraonów Egiptu, jej imię i wizerunki zostały niemal całkowicie wymazane z historii przez następcę – Totmesa III – jak zostało wspomniane wyżej. Przez wieki świat nie wiedział o jej istnieniu. Przełom nastąpił w połowie XIX wieku, podczas badań prowadzonych przez europejskich archeologów w rejonie Deir el-Bahari, gdzie znajduje się jej świątynia grobowa. Wśród gruzów i zniszczonych posągów znaleziono fragmenty rzeźb i kartuszy, na których widniało nieznane wówczas imię królewskie. Archeolodzy trafili na zniszczone posągi i inskrypcje. Ponieważ wtedy nie potrafiono jeszcze czytać hieroglifów, poznanie prawdziwej historii królowej zajęło kolejne dekady. Za przywrócenie jej pamięci odpowiada Jean-François Champollion, archeolog, który w 1822 roku zdołał odczytać pismo hieroglificzne. Mumia Hatszepsut została odkryta dopiero w 1903 roku przez Howarda Cartera i Edwarda Ayrtona w grobowcu KV60. Została ona początkowo zidentyfikowana przez brak inskrypcji oraz cechy fizyczne, takie jak ślady chorób, które pasowały do opisu Hatszepsut.

Obecnie mumia fkrólowej znajduje się w Muzeum Egipskim w Kairze, gdzie jest przechowywana wraz z innymi cennymi artefaktami z czasów faraonów.

Jako piąta faraon prawdopodobnie była najważniejszą spośród kobiet rządzących Egiptem. Jej panowanie było czasem pokoju i dobrobytu. Królestwo rozwijało się dzięki dobrze prosperującej gospodarce, lukratywnej sieci handlowej i udanym kampaniom wojskowym. Również była to kobieta pełna inspiracji, czego najlepszym dowodem jest jej niezwykła świątynia grobowa.

Ruiny świątyni, zniszczonej przez trzęsienia ziemi i splądrowanej przez miejscową ludność, przez długi czas pozostawały poza zainteresowaniem władz egipskich. Dopiero w 1961 roku podjęto decyzję o jej rekonstrukcji. Prace powierzono Polsko-Egipskiej Misji Archeologiczno-Konserwatorskiej, założonej przez Kazimierza Michałowskiego i działającej pod patronatem Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1999 roku misją kieruje Zbigniew Szafrański.

Budowla już z daleka potrafi wywołać dużo emocji i zachwytu. Jest przepięknie wkomponowana w pustynny i surowy krajobraz. Najpiękniejszy moment na zwiedzanie tego miejsca przypada na zachód słońca, gdy złociste i ciepłe światło otula kolumny oraz elementy budowli nadając mistyczności temu miejscu. Warto poznać historię kobiety pełniącej funkcję faraona, która miała być zapomniana, a powróciła w pełnej krasie by zaskoczyć świat swoją siłą, mądrością i monumentalnym dziedzictwem, jakie pozostawiła po sobie.

Na spokojne zwiedzanie warto zarezerwować ok. 2 godzin. Polecamy skorzystanie z usług przewodnika, który odkryje przed Wami szczegóły, które na pierwszy rzut oka mogą umknąć, a po ich poznaniu cała przestrzeń nabierze nowego znaczenia. Bilety kupuje się w kasie biletowej, a dystans między kasami a budowlą można w przyjemny sposób pokonać meleksem. Na teren świątyni Hatszepsut bilet wstępu kosztuje ok. 360 funtów egipskich (46 zł). Warto jednak wziąć udział w wycieczce fakultatywnej Luksor z Hurghady, która poza zwiedzaniem świątyni obejmuje Dolinę Królów oraz świątynię Karnak.