Atrakcje Litomyśla i okolic

Litomyśl znajduje się we wschodniej części Republiki Czeskiej, w województwie pardubickim, około godziny drogi autem od granic z Polską i 150 km od Pragi. Jest niewielkich rozmiarów, ale dzięki długiej historii, także bogatemu kalendarzowi imprez kulturalnych, uważa się go za jeden z najciekawszych punktów na turystycznej mapie tej części kraju.

Litomyśl został założony w 981 r., ale największy rozkwit przeżywał w XVI w., kiedy nowy właściciel ziem, szlachcic Vratislav z Pernsztejna, zdecydował o wybudowaniu na jego obszarze renesansowego pałacu. Choć w rękach kolejnych właścicieli: Trauttmansdroffów i Waldstein-Wartenbergów, rezydencja zyskała barokowy sznyt, dziś pałac uchodzi za jeden z najznamienitszych przykładów renesansowego układu arkadowego w Czechach. Z tego względu zresztą w 1999 r. obiekt znalazł się na prestiżowej Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO i od tamtej pory przyciąga do Litomyśla tłumy turystów.

Kiedy spogląda się na przepiękną fasadę pałacu, ozdobioną sgraffito –charakterystyczną techniką malarstwa ściennego – nie można się oprzeć zachwytom. Równie pięknie i ciekawie jest we wnętrzach tej imponującej budowli. Na uwagę zwraca pałacowy dziedziniec, renesansowa kaplica św. Michała, a przede wszystkim XVIII-wieczny teatr – ewenement w skali Europy: jeden z nielicznych na kontynencie zabytkowych teatrów zachowanych po dziś dzień w niemal nienaruszonym stanie! Warto też zajrzeć do podziemi pałacu, gdzie mieści się ciekawa wystawa rzeźb czeskiego artysty Olbrama Zoubka. W jednej z sal, poświęconej pamięci prezydenta Vaclava Havla, znajduje się słynne serce wykonane z 2300 kg wosku pozyskanego ze świec, którymi Czesi upamiętnili polityka po jego śmierci.

Pałac nie jest jedynym symbolem Litomyśla. W jego sąsiedztwie znajduje się browar, w którym w 1824 r. przyszedł na świat Bedřich Smetana. Jeden z najważniejszych czeskich kompozytorów, nazywany ojcem czeskiej muzyki narodowej, należy do najbardziej znanych obywateli miasta. Turyści mogą się zapoznać z życiem i twórczością tego artysty, bo w jego domu rodzinnym urządzono muzeum. Zwiedzanie rozpoczyna się prezentacją najpopularniejszych kompozycji Smetany. W części mieszkalnej można zaś zobaczyć rodzinne pamiątki i dowiedzieć się jak potoczyło się życie i rozwijała kariera muzyczna kompozytora. Muzeum jest jednym z wielu przejawów kultywowania pamięci o Smetanie w Litomyślu. Dość wspomnieć, że co roku organizowany jest festiwal muzyczny: Litomyśl Smetany. Trwające kilka tygodni święto muzyki operowej zainaugurowano w 1949 r. Dziś uchodzi za jedno z ważniejszych wydarzeń kulturalnych w całym kraju.

Litomyśl słynie z wydarzeń kulturalnych. Poza festiwalem muzycznym nawiązującym do Bedřicha Smetany organizowane jest m.in. rozpoczęcie sezonu uzdrowiskowego (żartobliwe nawiązanie do twórczości Józefa Vachala), które odbywa się w kwietniu; majowy festiwal kulinarny Gastroslavnosti Magdaleny Dobromily Rettigovej, który kultywuje pamięć o autorce pierwszych książek kucharskich w języku czeskim; Dni Otwartych Drzwi Zabytków Litomyśla realizowane jesienią oraz Anielskie Niedziele Adwentowe odbywające się pod koniec roku.

Kompozytora uhonorowano również, nazywając główny plac jego nazwiskiem. Znajduje się tam pomnik Smetany. Trzeba przyznać, że ma urokliwe otoczenie. 500-metrowej długości rynek (jeden z najdłuższych w Europie Środkowej) wypełniają kolorowe renesansowe i barokowe kamieniczki z arkadami. Interesujący są zwłaszcza budynek ratusza z secesyjnym zegarem astronomicznym, XVI-wieczna kamienica Dom pod Rycerzami z rzeźbami rycerzy, oraz nowoczesny hotel Złota Gwiazda, w którym zobaczyć można zdjęcia dokumentujące nieformalne spotkanie w Litomyślu prezydentów siedmiu krajów, w tym Polski, w 1994 r.

Nieopodal Placu Smetany stoi Kościół Pijarów pw. Znalezienia Świętego Krzyża będący jednym z ciekawszych obiektów tego typu w mieście. XVIII-wieczna świątynia ma bogatą i chwilami tragiczną historię (zwłaszcza po II wojnie światowej). Karta odwróciła się w XXI w., kiedy kościół zrekonstruowano i zmodernizowano. Dziś elementy barokowe ciekawie łączą się z nowoczesnym wystrojem, np. podświetlanym stołem ofiarnym, wiszącą kładką czy kostkami podwieszonymi pod sufitem, które poprawiają akustykę. W przestrzeniach świątyni nadal odbywają się msze, ale jest też wykorzystywana jako przestrzeń wystawiennicza i koncertowa. W galerii kościoła można obejrzeć ciekawą wystawę sztuki sakralnej "Anioły na wzgórzu", na dachu natomiast stworzono punkt widokowy, z którego rozpościera się widok na miasto.

Przechadzając się po Placu Smetany bystremu oku nie umknie kamienica ozdobiona osobliwymi czarno-białymi malunkami. To ilustracje z książki wspomnianego wcześniej Józefa Váchala, "Krwawej powieści". Urodzony pod koniec XIX w. był grafikiem, rzeźbiarzem, malarzem, pisarzem i ilustratorem. Szerszemu gronu dał się poznać ze względu na swój charakterystyczny styl nawiązujący m.in. do okultyzmu, którym się przez jakiś czas interesował. Próbkę jego twórczości można podziwiać w Litomyślu w Portmoneum. To budynek należący niegdyś do celnika Józefa Portmana, który będąc zafascynowanym twórczością Váchala, zlecił mu ozdobienie malunkami dwóch izb. Psychodeliczne, krzykliwe wzory na ścianach przywodzą skojarzenia ze sztuką afrykańską czy twórczością Stanisława Witkiewicza. Co autor miał na myśli? Próbuje to wyjaśnić ekspozycja poświęcona oryginalnemu artyście znajdująca się w Portmoneum.

Wizyta w Litomyślu może stanowić ciekawy wstęp do poznania innych ciekawych zakątków kraju pardubickiego. Miejscem wartym odwiedzenia jest z pewnością stolica regionu – Pardubice, które Polacy kojarzą głównie z Wielką Pardubicką, jedną z najstarszych w Europie gonitw konnych. Krzywdzące byłoby patrzeć na miasto wyłącznie przez pryzmat tego wydarzenia, zwłaszcza że słynące z wyrobu pierników Pardubice mogą się pochwalić kilkoma cennymi zabytkami. Najważniejszym jest renesansowy zamek będący swego czasu siedzibą szlacheckiego rodu Pernsztejnów. Historię wpływowej familii można prześledzić w przestrzeniach zamku (część z nich należy obecnie do Muzeum Wschodnioczeskiego). Wizytówką miasta jest też znajdująca się nieopodal zamku Zielona Brama otoczona renesansowymi kamienicami. Warto zajrzeć do wieży: w drodze na jej szczyt możecie poznać najważniejsze legendy na temat Pardubic. Z góry zaś rozpościera się piękny widok na miasto i okolice. Nowocześniejsze oblicze tego ośrodka reprezentują Młyny w Pardubicach (Automatické mlýny) nawiązujące do przemysłowego dziedzictwa tego ośrodka. Jeszcze do 2013 r. młyny służyły do obróbki zboża. W ostatnich latach obiekt zupełnie zmienił charakter. Obecnie działa w nim galeria sztuki, centrum edukacyjne, jest też przestrzeń wystawienniczo-koncertowa.

Podczas podróży po regionie warto się zatrzymać w Kladrubach nad Łabą, gdzie działa państwowa stadnina koni wpisana – wraz z regionem hodowli koni – na listę UNESCO. Miejsce to zafascynuje nie tylko miłośników tych pięknych zwierząt, również pasjonatów historii i kultury. Dość wspomnieć, że od kilkuset lat hoduje się tu konia starokladrubskiego, najstarszą rasę koni zaprzęgowych używanych w ceremoniach monarszych. W stadninie żyje około pięciuset koni maści białej i karej, które można podziwiać w stajniach i na wybiegach, także podczas licznie organizowanych wydarzeń. Historię tego miejsca przybliżą przewodnicy oprowadzający po przylegającym po stajniach pałacu cesarskim.

Miłośników turystyki aktywnej warto natomiast zaprosić do resortu Dolni Morava znajdującego się nieopodal granicy z Polską. To ośrodek całoroczny, w którym można nie tylko szusować na nartach, wypożyczyć rower, by pojeździć po okolicy, również skorzystać z licznych atrakcji, w tym ścieżki w chmurach oraz Sky Bridge 721 – jednego z najdłuższych na świecie mostów wiszących!

Artykuł przygotowała Małgorzata Orlikowska.